Η ψυχολογία της αυτοκτονίας.

Η ψυχολογία της αυτοκτονίας.

Τι σκεφτόταν ο Yahya Sinwar πριν διατάξει την επιχείρηση της 7ης Οκτωβρίου;

Από τις πρώτες στιγμές που παρακολούθησα την 7η Οκτωβρίου, την επιχείρηση που άλλαξε την πορεία της ιστορίας, αναρωτήθηκα: Τι περνούσε από το μυαλό του Yahya Sinwar; Πώς σκέφτεται ένας άνθρωπος που γνωρίζει ότι αυτή η κίνηση θα ανοίξει τις πύλες της κόλασης στη Γάζα και τον λαό της; Έχασε τον έλεγχο; Αυτοκτόνησε; Ή μήπως η Γάζα αυτοκτόνησε εντελώς; Ήταν μια καθαρά στρατιωτική κίνηση... ή ήταν κάτι άλλο, κάτι βαθύτερο;

Με την πάροδο του χρόνου, άρχισα να πιστεύω ότι αυτό που έκανε ο Σινβάρ δεν ήταν αυτοκτονία με τη συναισθηματική έννοια, αλλά μάλλον μια υπολογισμένη στρατηγική αυτοκτονία, βασισμένη σε μια σωρευτική επίγνωση και μια βαθιά αίσθηση ότι, δεδομένης αυτής της πραγματικότητας, η Παλαιστίνη δεν θα απελευθερωθεί μέσω συμφωνιών για κρατούμενους, γραφείων του ΟΗΕ ή ακόμα και μέσω επαιτείας σε διεθνή φόρουμ. Ήξερε ότι η συνέχιση της διαχείρισης της «κρίσης» υπονοούσε αποδοχή της πραγματικότητας της κατοχής και ότι η διατήρηση του «status quo» ήταν απλώς μια αόριστη επέκταση της τραγωδίας.

Εκείνη τη στιγμή, ο Σινβάρ δεν ήταν «άτομο». Αντίθετα, ήταν η ψυχολογική ενσάρκωση μιας συλλογικής συνείδησης που είχε ζήσει 17 χρόνια πολιορκίας, αναπνέοντας ταπείνωση, τρώγοντας θάνατο και μεγαλώνοντας με μια υπαρξιακή αίσθηση ασφυξίας. Στην κοινωνική ψυχολογία, ο Εμίλ Ντυρκέμ εξηγεί στο διάσημο βιβλίο του «Αυτοκτονία» ότι υπάρχει ένα είδος «συνειδητής συλλογικής αυτοκτονίας» που συμβαίνει όταν μια ομάδα φτάνει σε ένα ασυνείδητο συναίσθημα ότι η επιβίωσή της χωρίς αξιοπρέπεια... είναι αληθινή εξόντωση. Η συλλογική συνείδηση επιλέγει να θυσιάσει το σώμα για χάρη της διατήρησης του «νοήματος». Αυτό ακριβώς αντιπροσώπευε ο Σινβάρ εκείνη τη στιγμή.

Η απόφασή του, επομένως, δεν ήταν αντανάκλαση μιας αποσύνδεσης από την πραγματικότητα, αλλά μάλλον επειδή η σύνδεση με την ίδια την πραγματικότητα είχε γίνει ένα είδος ασθένειας. Το έθνος της Γάζας είχε φτάσει σε μια στιγμή που η συλλογική του συνείδηση διακήρυξε: Δεν θα υποταχθούμε πλέον, όποιες και αν είναι οι συνέπειες. Αυτό ακριβώς περιέγραψε ο Frantz Fanon όταν είπε: «Ένας αποικισμένος λαός, όταν σκοτώνεται, όχι μόνο εκδικείται τον αποικιοκράτη, αλλά και λυτρώνεται».

Όταν ο Sinwar πήρε την απόφασή του, η πρόθεσή του δεν ήταν πολιτική. Ήταν ένας συναισθηματικός καθρέφτης για δύο εκατομμύρια ανθρώπους υπό πολιορκία, που είχαν βιώσει χρόνια ταπείνωσης, καταστροφής, αδυναμίας, θανάτου παιδιών, πυρπόλησης αγροκτημάτων και εξευτελιστικών διαπραγματεύσεων. Αυτή η συλλογική ψυχή δεν αναζητούσε πλέον ελπίδα. Αντίθετα, αναζητούσε εκδίκηση ενάντια στο ίδιο το τίποτα, ενάντια στο αίσθημα περιθωριοποίησης, ενάντια στο να είναι αόρατος στον παγκόσμιο χάρτη. Επομένως, η 7η Οκτωβρίου δεν ήταν απλώς μια ένοπλη εξέγερση, αλλά μια κραυγή για ύπαρξη.

Ενώ πολλοί βλέπουν το γεγονός από την οπτική γωνία του «Είναι αυτή μια ορθολογική απόφαση;» Η πραγματική απάντηση προέρχεται από τον Γερμανό φιλόσοφο Βάλτερ Μπένγιαμιν, ο οποίος έγραψε: «Κάθε επαναστατική εξέγερση δεν υποκινείται από φιλοδοξίες για το μέλλον, αλλά από την απελπισία του παρόντος». Η 7η Οκτωβρίου ήταν μια στιγμή ιστορικής απελπισίας, όταν η υποταγή έφτασε στο αποκορύφωμά της και έγινε σπαθί.

Παραδόξως, ορισμένοι επικριτές εξακολουθούν να ρωτούν: «Δεν ήξερε ο Σινβαρ ότι το Ισραήλ θα απαντούσε;» σαν να μην καταλαβαίνουν ή να μην θέλουν να καταλάβουν ότι ο Σινβαρ ήξερε περισσότερα από αυτούς. Αλλά αποφάσισε ότι αυτή η στιγμή θα ήταν μια σημαντική «αποκάλυψη», όχι μόνο σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά και σε παγκόσμιο ηθικό επίπεδο. Το Ισραήλ είναι μια οντότητα που προστατεύεται από μια τεράστια μηχανή προπαγάνδας, που παρουσιάζεται πάντα ως το ιδανικό θύμα. Ήθελε να την αναγκάσει να σκοτώνει μέχρι να πέσουν οι μάσκες της.

Ο Σινβαρ επέλεξε να αντιμετωπίσει, όχι για να κερδίσει στρατιωτικά, αλλά για να ωθήσει το Ισραήλ προς την ηθική καταστροφή. Και αυτό συμβαίνει τώρα. Το Ισραήλ δεν νίκησε τη Γάζα. Πνίγεται στη Γάζα. Η εικόνα του έχει πέσει. Δεν είναι πλέον η «δημοκρατική όαση» στην άγρια Ανατολή. Έχει γίνει σύμβολο αποικιοκρατίας, εθνοκάθαρσης και γενοκτονίας. Ο λόγος δεν είναι μόνο ο αριθμός των νεκρών, αλλά ότι σκοτώθηκαν αφού εξεγέρθηκαν ενάντια στον φόβο, ενάντια στις μαζικές φυλακίσεις και ενάντια στην προοπτική του θανάτου.

Ίσως η ειρωνεία είναι ότι οι ελεύθεροι λαοί του κόσμου το κατάλαβαν αυτό. Κατάλαβαν ότι αυτό που συνέβη ήταν μια επανάσταση χωρίς λόγο και θράσος χωρίς μάσκα. Φοιτητές σε δυτικά πανεπιστήμια, άνθρωποι σε διαδηλώσεις, διανοούμενοι σε άρθρα - όλοι άρχισαν να απογυμνώνουν την οντότητα από την ηθική της νομιμότητα. Αυτό δεν θα είχε συμβεί χωρίς την έκρηξη της 7ης Οκτωβρίου. Η «συμβολική βίαιη δράση», όπως την αποκαλεί ο Pierre Bourdieu, είναι αυτή που αναδιατάσσει τις έννοιες πριν αναδιατάξει τη γεωγραφία.

Το Ισραήλ κέρδισε τη μάχη με τα όπλα, αλλά χάνει τον πόλεμο κατά της νομιμότητας, και αυτό είναι πιο επικίνδυνο. Η ηθική ήττα προηγείται πάντα της πολιτικής ήττας. Το ίδιο συνέβη με την Αμερική στο Βιετνάμ, με τη Γαλλία στην Αλγερία και με το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Όλοι τους κέρδισαν με τη φωτιά, αλλά κατέρρευσαν όταν εκτέθηκαν ηθικά. Η τιμή πηγαίνει σε εκείνους που επέλεξαν, όπως είπε ο Jean-Paul Sartre, «να πουν όχι ακόμα και όταν ξέρουν ότι τίποτα δεν θα αλλάξει αύριο».

Λοιπόν, αυτοκτόνησε ο Σινβάρ; Όχι. Απλώς πυροβόλησε την πρώτη σφαίρα στην καρδιά ενός 75χρονου ψέματος. Μια σφαίρα που μπορεί να μην καταστρέφει το σώμα τώρα, αλλά έχει αρχίσει να καταστρέφει την ψυχή. Και αυτοκτόνησε η Γάζα; Όχι. Η Γάζα είναι πιο παρούσα σήμερα από ποτέ. Είναι τώρα, στη συνείδηση της ανθρωπότητας, μια γη μαρτυρίας, μια γη κραυγών, μια γη απόρριψης.