Λίγα για την προϊστορία της μισθωτής δουλείας
Οι προσγειωμένοι, οι ρεαλιστές, που δεν παρασύρονται από φαντασιώσεις είναι πεπεισμένοι ότι σ’ αυτή τη γη υπήρχαν πάντα πλούσιοι και πτωχοί ή για να το πούμε αλλιώς υπήρχαν ανέκαθεν αφεντικά με εργάτες στην δούλεψη τους. Έτσι έπλασε τον κόσμο ο καλός θεούλης! Η διαφορά προέκυψε από το «προπατορικό αμάρτημα». Δάγκωσε ο Αδάμ το μήλο και η θεϊκή κατάρα έπεσε στην κεφαλή του ανθρώπινου γένους, να βγάζει το ψωμί του με τον ιδρώτα του προσώπου του και έτσι συμβαίνει από τότε. Μόνο που για μια μικρή κατηγορία η κατάρα έπιασε κάπως διαφορετικά. Σ’ αυτήν δεν ιδρώνει το πρόσωπο αλλά μόνο ο πισινός της, από το καθισιό.
Στο σχολείο, σε όλες τις βαθμίδες, από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο, κανείς δεν μας εξήγησε από που και γιατί πρόκυψε αυτή η διαφορά. Μας είπαν απλώς ότι η σωφροσύνη και η σκληρή δουλειά είναι τα μόνα μέσα πλουτισμού. Αντίθετα οι κουτόμυαλοι και οι ακαμάτηδες μένουνε φτωχοί και έτσι αναγκασμένοι για να ζήσουν να πουλούν το τομάρι τους στους έντιμους και προκομμένους.
Για την παιδεία μας δεν υπήρξε τίποτε πριν από το δίπολο που συνηθίσαμε να το αποκαλούμε κεφάλαιο απ’ την μια πλευρά και εργασία απ’ την άλλη. Οι έρευνες κάποιου Δαρβίνου και τα συμπεράσματά του για την φυσική επιλογή και για τον ρόλο της εργασίας στην ανθρωποποίηση του πιθήκου είναι πάντα θέματα ταμπού για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Κώστα Κριμπά, αποτελέσματα έρευνας διαπιστώνουν άγνοια την οποία συντηρεί το εκπαιδευτικό μας σύστημα: «Σήμερα -λέει- μπορεί θεωρητικά να έχει κάποιος τελειώσει το Λύκειο και να μην έχει ακούσει τίποτα για τη θεωρία της εξέλιξης!» Και πίσω απ’ την σκοταδιστική πρακτική, όπως βεβαιώνει ο κ. Κριμπάς βρίσκεται η πίεση της Εκκλησίας. Αν και όχι μόνο της Εκκλησίας θα συμπληρώναμε εμείς… Το πολιτικό κατεστημένο έχει εξίσου σοβαρούς λόγους να συντηρεί την ιδέα ότι η ζωή στο πλανήτη επαναλαμβάνει βαρετά τους ίδιους πάντα κύκλους. Αυτό που επιστήμονες αποκαλούν σπειροειδή εξέλιξη της φύσης, του ανθρώπου και της κοινωνίας είναι πλάσμα φαντασίας.
Και όταν έτσι αντιμετωπίζεται ο Κάρολος Δαρβίνος, ποια θα μπορούσε να είναι η τύχη του Αμερικάνου ανθρωπολόγου και εθνολόγου του 19ου αιώνα, Λιούις Χένρι Μόργκαν και της έρευνας για την Αρχαία Κοινωνία. Οι εκπρόσωποι της «προϊστορικής» επιστήμης στην Ελλάδα τον έχουν παραδώσει στην αιώνια άγνοια. Και με πολύ περισσότερο ζήλο αποσιωπούν το ανεπανάληπτο έργο του Φρ. Ένγκελς «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους», που βασίστηκε στην έρευνα και τα συμπεράσματα του Μόργκαν. Ο πολίτης πρέπει να πιστεύει ότι η κοινωνική οργάνωση του ανθρώπου, παρά κάποια προσωρινά πισωγυρίσματα, βελτιώνεται βέβαια συνεχώς αλλά μόνο ποσοτικά. Δεν γνώρισε ποτέ ποιοτικά άλματα, ρήξεις με προϋπάρχουσες κοινωνικές μορφές οργάνωσης, ανάλογες μ’ αυτές που διαπιστώνει στον τομέα της η επιστήμη της φυσικοχημείας.
Πόσες και πόσες φορές δεν ακούσαμε την γνώμη: «Πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει στην ιστορία της ανθρωπότητας, όμως πλούσιοι και φτωχοί, αφεντικά και εργάτες υπήρχαν πάντα». Ωστόσο, τα τελευταία 250 χρόνια οι ερευνητές της προϊστορίας μας υπολογίζουν ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος υπάρχει εδώ και κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Σήμερα δε, με την μέθοδο του DNA, είναι δυνατό να αντλήσουμε γενετικές πληροφορίες για την βιολογική ανάπτυξη όλων των κυτταρικών μορφών ζωής. Σχετικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος υπήρχε στην Αφρική (ίσως και αλλού) πριν από 200.000 χρόνια, τουλάχιστον! Άρα ο προϊστορικός άνθρωπος, αυτός που γνωρίζουμε ότι ζούσε αναγκαστικά για την αυτοπροστασία του επάνω σε δέντρα και αργότερα σε σπήλαια, δεν θα μπορούσε σε αυτές τις συνθήκες οι μικρές του κοινότητες του να ήταν διαιρεμένες σε τάξεις με αφεντικά και δούλους. Αντίθετα μοιράζονταν συντροφικά οι εργασίες που ήταν απαραίτητες για την επιβίωση των κοινοτήτων, πρώτα ανάμεσα στον άνδρα και την γυναίκα και μετά ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας και αυτό το έκαναν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Ακόμα και σήμερα συναντώνται υπολείμματα τέτοιων συντροφικών κοινοτήτων σε περιοχές του Αμαζονίου και σε νησιά του Ειρηνικού.
Σε σχέση με τα 200.000 χρόνια ιστορίας των κοινοτικών μορφών οργάνωσης που προηγήθηκαν, το φαινόμενο των τελευταίων 3.500 χρόνων ταξικής διαίρεσης, εκμετάλλευσης και βάρβαρης καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο, δεν αντιπροσωπεύει στην διαδρομή του ανθρώπινου γένους τίποτε περισσότερο από ένα ασήμαντο επεισόδιο. Σε κάποια πολύ προχωρημένη φάση της εξέλιξης, μετά από δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, κατά την μετάβαση από την προϊστορία στον πολιτισμό εμφανίστηκε το φαινόμενο της δουλείας. Όχι τυχαία αλλά επειδή είχαν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για αυτή την νέα δομή κοινωνικής οργάνωσης. Οι πρώτες μεγάλες τεχνολογικές ανακαλύψεις επέτρεψαν στον άνθρωπο να πραγματοποιήσει άλματα στην αύξηση της παραγωγικότητας. Δεν έφτιαχνε πλέον εργαλεία και όπλα από πέτρες και ξύλα. Ανακάλυψε τα μέταλλα και τα χρησιμοποίησε ανάλογα με τις ιδιότητες τους. Τον χαλκό, τον ορείχαλκο (κράμα χαλκού και ψευδάργυρου), τον σίδηρο στα 1.200 π.Χ., το κράμα σίδηρου και νικελίου, την μέθοδο ενανθράκωσης του σίδηρο που τον κάνει σκληρό και ανθεκτικό στις τριβές, έκανε δυνατή την κατασκευή χαλύβδινων όπλων αλλά και εργαλείων όπως το Υνί, χάρη στο οποίο μπορούσε να οργώνει την γη και να παράγει μαζικά το στάρι, άλλα δημητριακά και οσπριοειδή, τόσο για την κατανάλωση από τον άνθρωπο αλλά και για την κτηνοτροφία.
Όταν ο άνθρωπος έγινε ικανός να παράγει πλεονάσματα, δηλαδή περισσότερα από τα απαραίτητα για την συντήρηση του τότε ακριβώς έγινε δυνατή η χρησιμοποίηση δούλων, οι οποίοι κατά κανόνα ήταν αιχμάλωτοι των πολέμων μεταξύ των φυλών και μερικές φορές αιχμάλωτοι μέσω πειρατείας. Με τα εξελιγμένα εργαλεία ο δούλος μπορούσε να παράγει τα αναγκαία για την επιβίωση του ενώ τα παραπανίσια τα ιδιοποιείται ο δουλοκτήτης. Η δουλεία μας φαίνεται σήμερα εξαιρετικά απεχθής γιατί δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι και ο σύγχρονος εργάτης δεν είναι παρά εξελιγμένη μορφή δούλου, είναι μισθωτός δούλος. Δουλεύει για τον σύγχρονο αφέντη, ο οποίος του δίνει ως «ανταμοιβή» (σε χρήμα) ένα μικρό μέρος από τον πλούτο που παράγει.
Στην αρχαιότητα η δουλεία έγινε παράγοντας προόδου. Χωρίς την δουλεία δεν θα είχε υπάρξει η αρχαία ελληνική φιλοσοφία μεγάλοι διανοητές της εποχής όπως ο μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής Πυθαγόρας, ο μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος Θαλής ο Μιλήσιος και τόσοι άλλοι επιστήμονες των οποίων τα επιτεύγματα άνοιξαν δρόμους προόδου γι την ανθρωπότητα.
Η θέση των δούλων στην Ελλάδα ήταν πολύ πιο ανθρώπινη πλην της Σπάρτης η οποία ήταν η καλύτερη για τον ελεύθερο πολίτη και η χειρότερη για τον δούλο. Πουθενά όμως η μεταχείριση του δούλου δεν ήταν τόσο κτηνώδης όσο στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Στους Ρωμαίους η δουλεία έφτασε στην μεγαλύτερη ανάπτυξη. Τούτο οφείλονταν στους συνεχείς κατακτητικούς πολέμους. Η άνετη ζωή απαιτούσε μεγάλο αριθμό δούλων. Για ένα ιδιώτη 200 δούλοι δεν ήταν πολλοί. Τον 1ον αιώνα π.Χ. η εργασία των δούλων είχε εκτοπίσει τους ελεύθερους γεωργούς και μετά από λίγες δεκαετίες ο εκτοπισμός των ελεύθερων πολιτών επεκτάθηκε και στην βιομηχανία της εποχής.
Όσο όμως προόδευε η κοινωνία τόσο μεγάλωνε η δυσφορία των δούλων οι οποίοι προέρχονταν κατά κανόνα από πολιτισμούς ανώτερους του ρωμαϊκού, με αποτέλεσμα να γίνονται ολοένα και πιο αντιπαραγωγικοί. Απ’ την άλλη η κτηνώδης συμπεριφορά των Ρωμαίων κυρίων τους, δημιούργησε μέγα κοινωνικό ζήτημα και οδήγησε σε σειρά αιματηρών εξεγέρσεων. Το 187 π.χ. εξέγερση δούλων συντρίφτηκε ταχέως και 7.000 βρήκαν τον θάνατο πάνω στον σταυρό! Η δεύτερη και Τρίτη εξέγερση ξέσπασε στην Σικελία. Η πρώτη κράτησε δύο χρόνια και δεύτερη, με ηγέτη τον Μακεδόνα Κλέωνα, έξη χρόνια. 20.000 πέθαναν στον σταυρό. Η επόμενη σημειώθηκε το 133 π.Χ. στην Πέργαμο με ηγέτη τον Αριστόνικο, ετεροθαλή αδελφό του βασιλιά Αττάλου. Η σπουδαιότερη όλων ξέσπασε το 73 π.Χ και λίγο έλειψε να προκαλέσει κατάρρευση της Ρώμης. Ηγέτης της ο Θρακιώτης Σπάρτακος. Μετά από δύο χρόνια νικηφόρους αγώνες στην διάρκεια των οποίων κατατροπώθηκαν οι ρωμαϊκές λεγεώνες, οι δούλοι και οι ελεύθεροι αγρότες που αποτελούσαν τους στρατούς του Σπάρτακου νικήθηκαν λόγω εσωτερικών διχονοιών.
Όπως συμβαίνει πάντα στην ιστορία στοιχεία του νέου που πλησιάζει εμφανίζονται μέσα στο παλιό. Στις περιπτώσεις μεγάλων εδαφικών κατακτήσεων ήταν ασύμφορο αλλά και πρακτικά αδύνατο να αποσπαστούν πληθυσμοί από τις χώρες τους και να μεταφερθούν στην Ιταλία ως δούλοι. Οι Ρωμαίοι τους άφηναν να ζουν στον τόπο τους, επέτρεπαν να διατηρούν κάποια μορφή προσωπικής ελευθερίας, να φροντίζουν για την αυτοσυντήρηση των ίδιων και των οικογενειών τους, αλλά ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται ορισμένο χρόνο για λογαριασμό των κατακτητών. Οι υποτελείς πληθυσμοί έδιναν φόρο σε είδος, ο οποίος ήταν κατά κανόνα ανώτερος των εισοδημάτων που θα επορίζοντο οι κατακτητές αν μετέβαλαν τους κατακτημένους σε κανονικούς δούλους και αναλάμβαναν την υποχρέωση τής συντήρησης τους.
Αυτή η μορφή εκμετάλλευσης ονομάστηκε δουλοπαροικία και άρχισε να εμφανίζεται εντός των ρωμαϊκών κτήσεων πριν ακόμα την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους το 476 μ.Χ.. Οπότε η Ευρώπη εισέρχεται στην χιλιετηρίδα του Μεσαίωνα και η δουλοπαροικία επικράτησε παντού ως νέο σύστημα εκμετάλλευσης του προλεταριάτου υπό την εξουσία των γαιοκτημόνων ή φεουδαρχών ή τσιφλικάδων όπως ονομάστηκαν στην τουρκοκρατία.
Επί φεουδαρχίας υπάρχουν στην Ευρώπη βασίλεια αλλά την πραγματική εξουσία ασκούν οι στρατιωτικοί. Ο λαός είναι σε κατάσταση λίγο καλύτερη απ’ αυτή των δούλων. Ο αγρότης δεν είχε δικαίωμα να αποχωρήσει από το κτήμα στο οποίο εργάζεται. Αλλά και αν κατάφερνε να αποδράσει το μόνο που θα πετύχαινε θα ήταν να ανταλλάξει τον προηγούμενο τύραννο με έναν άλλον.
Ο φεουδάρχης απαιτούσε από τους υποτελείς δουλοπάροικους κάθε θυσία σε καιρό ειρήνης και πολέμου. Εξουσία επί της οικογένειας των υποτελών, ακόμα και επί των θυγατέρων τους. Παράλληλα ανέπτυσσαν δεσμούς με τους μονάρχες και οι τελευταίοι τους παραχωρούσαν δικαιώματα. Κοπή νομισμάτων, δικαστική εξουσία κλπ. Διαμορφώθηκε έτσι μια ολόκληρη ιεραρχία αγράμματων «ευγενών»: Δούκες, Μαρκήσιοι, Κόμηδες, Βαρόνοι. Έκτιζαν για τον εαυτό τους τεράστια κάστρα για να εμπνέουν τρόμο στους υποτελείς τους.
Οι υπό εκμετάλλευση πληθυσμοί αποτέλεσαν με την πάροδο των αιώνων μάζες προλεταρίων στην συνείδηση των οποίων υπήρχε το σπέρμα της ανατέλλουσας αστικής δημοκρατίας. Η τάξη των αστών με τον σημαντικό ρόλο που κατείχε ήδη στην παραγωγή αναγνωριζόταν σαν ηγέτης και καθοδηγητής των υπόλοιπων τάξεων που στέναζαν υπό το βάρος της φεουδαλικής αριστοκρατίας.
Στα μέσα του 17ου αιώνα η επανάσταση στην Αγγλία υπό την ηγεσία του Όλιβερ Κρόμγουελ και η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 1789 άνοιξαν τον δρόμο για μια σειρά άλλες επαναστάσεις, ανάμεσα τους και η ελληνική το 1821, με τις οποίες δεν γκρεμίστηκε μόνο το καθεστώς της φεουδαρχίας αλλά και ολοκλήρωσαν την ιστορική διαδρομή τους όλες οι δυνατές μορφές εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο: δουλεία, δουλοπαροικία, και μισθο-δουλεία. Οι δύο πρώτες ανήκουν στο παρελθόν, η μοίρα της τρίτης θα κριθεί από την απάντηση που θα δώσει η ζωή στο σημερινό δίλλημα σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Η επιστροφή στην οικονομική σταθερότητα και νέα ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατίας ή καπιταλισμού (όπως συνηθίσαμε να τον αποκαλούμε) είναι απλά και μόνο ονειροφαντασία του πάλαι ποτέ βολεμένου μικροαστού. Η κεφαλαιοκρατία έχει μπει στο στάδιο της γενικής κρίσης, όχι τώρα, αλλά από το κραχ του 1929 και παρά τις διακυμάνσεις που υπήρξαν όλη αυτή την περίοδο βιώνει τώρα την κορύφωση της θανάσιμης αγωνίας της κι’ όπως κάθε οργανισμός που παραγέρασε, αφού έζησε και την τελευταία του αναλαμπή, παίρνει πλέον την άγουσα για τον τάφο.
http://patari.org/forum/viewtopic.php?t=10666
