Ομιλία Πούτιν στη 43η Διάσκεψη του Μονάχου
για την Πολιτική της Ασφάλειας, στις 2 / 1 / 2007
(Η ομιλία έγινε στα ρωσικά, η μετάφραση είναι απ’ το αγγλικό κείμενο)
Σας ευχαριστώ πολύ αξιότιμη Κυρία Ομοσπονδιακή Καγκελάριε (Άγγελα Μέρκελ), κ. Teltschik, κυρίες και κύριοι!
Είμαι αληθινά ευγνώμων που κλήθηκα σε μια τέτοια αντιπροσωπευτική διάσκεψη η οποία έχει συγκεντρώσει τους πολιτικούς, ανώτερους στρατιωτικούς υπαλλήλους, επιχειρηματίες και εμπειρογνώμονες από 40 και περισσότερες χώρες.
Αυτή η σύνθεση της διάσκεψης επιτρέπει σε μένα ν’ αποφύγω τις υπερβολικές αβρότητες και την ανάγκη να χρησιμοποιήσω έμμεση, ευχάριστη αλλά κενή διπλωματική γλώσσα. Αυτό το σχήμα της διάσκεψης μου επιτρέπει να πω εκείνο που πραγματικά σκέπτομαι για τα διεθνή προβλήματα ασφάλειας. Κι αν τα σχόλιά μου φανούν άδικη πολεμική, αιχμηρή ή ανακριβής, στους συναδέλφους μας, θα σας ζητούσα για να μη θυμώσετε μαζί μου. Σε τελική ανάλυση, αυτή είναι μόνο μια διάσκεψη. Και ελπίζω μετά από τα πρώτα δύο ή τρία λεπτά της ομιλίας μου ο κ. Teltschik να μη μου ανάψει το κόκκινο φωτάκι εκεί.
Παρακάτω. Είναι γνωστό ότι η διεθνής ασφάλεια περιλαμβάνει πολύ περισσότερα ζητήματα απ’ αυτά που αφορούν τη στρατιωτική και πολιτική σταθερότητα. Περιλαμβάνει τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας, την υπερνίκηση της φτώχιας, την οικονομική ασφάλεια και την ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ των πολιτισμών.
Αυτός ο καθολικός, ο αδιαίρετος χαρακτήρας της ασφάλειας εκφράζεται με τη βασική αρχή ότι «η ασφάλεια του ενός είναι ασφάλεια όλων». Όπως ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ είπε λίγες μέρες πριν ξεσπάσει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος: «Όταν την ειρήνη πληγεί κάπου, η ειρήνη όλων των χωρών είναι σε κίνδυνο.»
Αυτά τα λόγια παραμένουν επίκαιρα και σήμερα. Παρεμπιπτόντως, το θέμα της διάσκεψής μας - παγκόσμιες κρίσεις, παγκόσμια ευθύνη - συνηγορεί σ’ αυτό.
Μόνο δύο δεκαετίες πριν, ο κόσμος ήταν διαιρεμένος ιδεολογικά και οικονομικά και ήταν η τεράστια στρατηγική δυνατότητα των δύο υπερδυνάμεων που εξασφάλιζε την παγκόσμια ασφάλεια.
Αυτή η παγκόσμια ισορροπία ώθησε τα οξύτερα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα στο περιθώριο της διεθνούς κοινότητας και της παγκόσμιας ημερήσιας διάταξης. Και, ακριβώς όπως κάθε πόλεμος, έτσι και ο ψυχρός πόλεμος μας κληροδότησε τα ζώντα πυρομαχικά, μεταφορικά μιλώντας. Εννοώ τα ιδεολογικά στερεότυπα, τα διπλά μέτρα και σταθμά και τις άλλες χαρακτηριστικές αντιλήψεις των στρατοπέδων του ψυχρού πολέμου.
Ο μονοπολικός κόσμος που προτάθηκε μετά τον ψυχρό πόλεμο δεν πραγματοποιήθηκε.
Η ιστορία της ανθρωπότητας βεβαίως έχει περάσει από μονοπολικές περιόδους και αντιλαμβάνομαι τις φιλοδοξίες για παγκόσμια υπεροχή. Και τι δεν έχει συμβεί στην παγκόσμια ιστορία;
Τι είναι όμως ένας μονοπολικός κόσμος; Ωστόσο κάποια δύναμη που εξωραΐζει αυτόν τον όρο, στο τέλος καταλήγει ν’ αναφέρετε σε μια μονόπλευρη κατάσταση, δηλαδή σ’ ένα κέντρο εξουσίας, ένα κέντρο ισχύος, ένα κέντρο λήψης αποφάσεων.
Πρόκειται για ένα κόσμο στον οποίο υπάρχει ένας αφέντης, ένας κυρίαρχος. Και στο τέλος αυτό καταλήγει να είναι ολέθριο όχι μόνο για όλους εκείνους που υπάρχουν μέσα σε αυτό το σύστημα, αλλά και για τον ίδιο τον κυρίαρχο επειδή καταστρέφεται εκ των έσω.
Και αυτό δεν έχει βεβαίως τίποτα το κοινό με τη δημοκρατία. Επειδή, όπως ξέρετε, η δημοκρατία είναι η δύναμη της πλειοψηφίας που παίρνει υπόψη της τα συμφέροντα και τις απόψεις της μειοψηφίας.
Παρεμπιπτόντως, τη Ρωσία - εμάς - μας διδάσκουν συνεχώς τη δημοκρατία. Αλλά για κάποιους λόγους εκείνοι που μας διδάσκουν δεν θέλουν να τη μάθουν.
Θεωρώ ότι το μονοπολικό μοντέλο είναι όχι μόνο απαράδεκτο αλλά και αδύνατο στον σημερινό κόσμο. Και αυτό όχι μόνο επειδή αν υπάρξει μεμονωμένη ηγεσία στο σημερινό κόσμο - και ακριβώς στον σημερινό - οι στρατιωτικοί, πολιτικοί και οικονομικοί πόροι δεν θα αρκούσαν. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι το ίδιο το μοντέλο είναι προβληματικό επειδή στη βάση του δεν έχει και δεν μπορεί να έχει καμιά ηθική δικαιολόγηση στον σύγχρονο πολιτισμό.
Επίσης, τι συμβαίνει στον σημερινό κόσμο - γιατί αρχίσαμε να συζητάμε ακριβώς αυτό το θέμα – μας υποχρεώνει η απόπειρα να εισαχθεί ακριβώς η αδόκιμη έννοια του μονοπολικού κόσμου στις διεθνείς υποθέσεις.
Και με τι αποτελέσματα;
Μονομερείς και συχνά παράνομες ενέργειες δεν έχουν επιλύσει οποιαδήποτε προβλήματα. Επιπλέον, έχουν προκαλέσει νέες ανθρώπινες τραγωδίες και δημιούργησαν νέα κέντρα έντασης. Κρίνετε μόνοι σας: οι πόλεμοι καθώς επίσης οι τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις δεν έχουν περιοριστεί. Ο κ. Teltschik το ανέφερε αυτό πολύ ήπια. Και δεν λιγόστεψαν οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν σ’ αυτές τις συγκρούσεις - αντίθετα πεθαίνουν περισσότεροι από πριν. Σημαντικά περισσότεροι, σημαντικά περισσότεροι!
Σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας σχεδόν αχαλίνωτης υπερ-χρήσης ισχύος - στρατιωτικής ισχύος - στις διεθνείς σχέσεις, ισχύος που βυθίζει τον κόσμο σε μια άβυσσο μόνιμων συγκρούσεων. Κατά συνέπεια δεν έχουμε επαρκή δύναμη για να βρούμε μια περιεκτική λύση σε οποιαδήποτε από αυτές τις συγκρούσεις. Η εξεύρεση πολιτικής λύσης γίνεται επίσης αδύνατη.
Βλέπουμε μια διαρκώς αυξανόμενη περιφρόνηση για τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου. Και οι ανεξάρτητοι νομικοί κανόνες, στην πραγματικότητα, προσαρμόζονται όλο και περισσότερο σ’ ένα κρατικό νομικό σύστημα. Ένα κράτος, φυσικά και πρώτα απ' όλα οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν υπερβεί τα εθνικά τους σύνορα με κάθε τρόπο. Αυτό είναι ορατό στις οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πολιτικές που επιβάλλουν σε άλλα έθνη. Σε ποιον αρέσει αυτό; Ποιος είναι ευχαριστημένος μ’ αυτό;
Στις διεθνείς σχέσεις βλέπουμε όλο και περισσότερο την τάση επίλυσης κάθε δεδομένου ζητήματος με την κατάταξη του στα αποκαλούμενα ζητήματα πολιτικού συμφέροντος, με βάση το υπάρχον πολιτικό κλίμα.
Και φυσικά αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Σαν αποτέλεσμα κανένας δεν αισθάνεται ασφαλής. Θέλω να το υπογραμμίσω αυτό - κανένας δεν αισθάνεται ασφαλής! Επειδή κανένας δεν μπορεί να θεωρήσει ότι το διεθνές δίκαιο είναι κάτι σαν ακλόνητο τείχος που θα τον προστατεύσει. Φυσικά μια τέτοια πολιτική υποκινεί μια κούρσα εξοπλισμών.
Η κυριαρχία της ισχύος ενθαρρύνει αναπόφευκτα διάφορες χώρες ν’ αποκτήσουν όπλα μαζικής καταστροφής. Επιπλέον, οι σημαντικά νέες απειλές - αν και ήταν καλά γνωστές από το παρελθόν - έχουν εμφανιστεί, και σήμερα οι απειλές όπως η τρομοκρατία έχουν πάρει παγκόσμιο χαρακτήρα.
Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε φθάσει σ’ εκείνη την κρίσιμη καμπή που πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά για την αρχιτεκτονική της διεθνούς ασφάλειας.
Και πρέπει να προχωρήσουμε με την έρευνα για μια λογική ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων όλων των μετεχόντων στο διεθνή διάλογο. Ειδικά κι’ εφόσον το διεθνές τοπίο παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία και αλλάζει τόσο γρήγορα - αλλαγές στην κατεύθυνση δυναμικής ανάπτυξης σε μια σειρά χωρών και περιοχών.
Η κυρία Ομοσπονδιακή Καγκελάριος αναφέρθηκε ήδη σ’ αυτό. Αν προσθέσουμε το ΑΕΠ που μετριέται στην ισοτιμία αγοραστικής δύναμης χωρών όπως η Ινδία και η Κίνα είναι ήδη μεγαλύτερο από αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών. Και ένας παρόμοιος υπολογισμός με το ΑΕΠ των BRIC (=Brazil, Russia, India, China) χωρών - Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας και Κίνας - ξεπερνά το συνολικό ΑΕΠ της ΕΕ. Σύμφωνα δε με τους εμπειρογνώμονες, αυτό το χάσμα μπορεί μόνο ν’ αυξηθεί στο μέλλον.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφισβητηθεί ότι η οικονομική δυνατότητα των νέων κέντρων της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης θα μετατραπεί αναπόφευκτα σε πολιτική επιρροή και θα ενισχύσει την πολύ-πολικότητα.
Απ’ αυτή την άποψη, ο ρόλος της πολυμερούς διπλωματίας αυξάνεται σημαντικά. Η ανάγκη για αρχές όπως ειλικρίνεια, η διαφάνεια και η προβλεψιμότητα στην πολιτική είναι αδιαμφισβήτητη και η χρήση της ισχύος πρέπει πραγματικά ν’ αποτελεί εξαίρεση, συγκρίσιμη με τη χρησιμοποίηση της ποινής του θανάτου στα δικαστικά συστήματα ορισμένων κρατών.
Εντούτοις, σήμερα είμαστε μάρτυρες της αντίθετης τάσης, δηλαδή απ’ τη μια χώρες που απαγορεύουν την ποινή του θανάτου ακόμη και για τους δολοφόνους και απ’ την άλλη, επικίνδυνοι εγκληματίες να συμμετέχουν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις που είναι δύσκολο να θεωρηθούν νόμιμες. Και το γεγονός είναι ότι αυτές οι επιχειρήσεις έχουν θύματα - εκατοντάδες και χιλιάδες άμαχους!
Αλλά συγχρόνως προκύπτει το ζήτημα αν μπορούμε να είμαστε αδιάφοροι και σε απόσταση απ’ τις διάφορες εσωτερικές συγκρούσεις μέσα σε χώρες, απέναντι σε αυταρχικά καθεστώτα, σε τύραννους, και στον πολλαπλασιασμό των όπλων μαζικής καταστροφής; Στην πραγματικότητα, αυτό το ζήτημα ήταν στο επίκεντρο της ερώτησης που απεύθυνε ο αγαπητός συνάδελφός μας κ. Lieberman στην ομοσπονδιακή καγκελάριο. Εάν κατάλαβα σωστά η ερώτησή σας (απευθύνεται στον κ. Lieberman), είναι, φυσικά, σοβαρή! Μπορούμε να είμαστε αδιάφοροι παρατηρητές βλέποντας αυτά που συμβαίνουν; Θα προσπαθήσω επίσης να απαντήσω στην ερώτησή σας: φυσικά και όχι.
Διαθέτουμε όμως τα μέσα ν’ αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές; Βεβαίως τα διαθέτουμε. Αρκεί να εξετάσουμε την πρόσφατη ιστορία. Δεν είχε η χώρα μας μια ειρηνική μετάβαση στη δημοκρατία; Πράγματι, είδαμε έναν ειρηνικό μετασχηματισμό του σοβιετικού καθεστώτος - ένα ειρηνικό μετασχηματισμό! Και ποιου καθεστώτος! Και με τι οπλισμό, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών όπλων! Γιατί πρέπει ν’ αρχίσουμε να βομβαρδίζουμε και να πυροβολούμε με κάθε ευκαιρία; Δεν είναι αυτή μια περίπτωση, όπου χωρίς την απειλή αμοιβαίας καταστροφής δεν φαίνεται να διαθέτουμε επαρκή πολιτική κουλτούρα, σεβασμό στις δημοκρατικές αξίες και στο νόμο;
Είμαι πεπεισμένος ότι ο μόνος μηχανισμός που μπορεί να παίρνει αποφάσεις για την χρήση στρατιωτικής δύναμης, ως έσχατης λύσης, είναι ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών. Και σε σχέση μ’ αυτό, είτε δεν κατάλαβα τι είπε μόλις τώρα ο συνάδελφός μας, ο Ιταλός Υπουργός Άμυνας, ή αυτό που είπε ήταν ανακριβές. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που κατάλαβα είναι ότι η χρήση της δύναμης μπορεί να είναι νόμιμη όταν αποφασίζεται απ’ το ΝΑΤΟ, την ΕΕ, ή τον Ο.Η.Ε. Αν έτσι πραγματικά σκέφτεται, τότε έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις. Ή δεν άκουσα σωστά. Η χρήση της δύναμης μπορεί να θεωρηθεί νόμιμη μόνο εάν η απόφαση εγκρίνεται από τον Ο.Η.Ε. Και δεν πρέπει να αντικαταστήσουμε τον Ο.Η.Ε με το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ. Όταν ο Ο.Η.Ε ενώσει πραγματικά τις δυνάμεις της διεθνούς κοινότητας και μπορούμε πραγματικά ν’ αντιδράσουμε στα γεγονότα στις διάφορες χώρες, όταν πάψουμε να περιφρονούμε το διεθνές δίκαιο, τότε είναι δυνατό η κατάσταση ν’ αλλάξει. Διαφορετικά η κατάσταση θα οδηγηθεί απλά σε αδιέξοδο, και τα σοβαρά λάθη θα πολλαπλασιαστούν. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να εξασφαλίσουμε ότι το διεθνές δίκαιο θα έχει καθολικό χαρακτήρα και στη σύλληψη και την εφαρμογή των κανόνων του.
Και κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι οι δημοκρατικές πολιτικές ενέργειες πηγαίνουν απαραιτήτως μαζί με τον διάλογο και την κοπιώδη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Αγαπητές κυρίες και κύριοι!
Οι πιθανοί κίνδυνοι αποσταθεροποίησης των διεθνών σχέσεων συνδέονται με την προφανή στασιμότητα στο ζήτημα του αφοπλισμού.
Η Ρωσία υποστηρίζει την επανάληψη του διαλόγου γι’ αυτό το σημαντικό ζήτημα.
Είναι σημαντικό να διατηρηθεί το διεθνές νομικό πλαίσιο που αφορά την καταστροφή των όπλων και να εξασφαλιστεί η συνεχότητα στη διαδικασία μείωσης των πυρηνικών όπλων.
Με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής συμφωνήσαμε να μειώσουμε τους στρατηγικούς πυρηνικούς πυραύλους σε 1700-2000 πυρηνικές κεφαλές, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2012. Η Ρωσία σκοπεύει να εκπληρώσει αυστηρά τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει. Ελπίζουμε ότι οι εταίροι μας θα ενεργήσουν επίσης με διαφανή τρόπο και δε θα βάλουν στην άκρη κανά δυο εκατοντάδες πλεονάζουσες πυρηνικές κεφαλές για ώρα ανάγκης. Και εάν σήμερα ο νέος Αμερικάνος Υπουργός Άμυνας δηλώσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα κρύψουν αυτές τις πλεονάζουσες κεφαλές σε κάποια αποθήκη ή όπως θα έλεγε κάποιος, κάτω από το μαξιλάρι ή κάτω από το στρώμα, τότε θα πρότεινα να σηκωθούμε όλοι όρθιοι και να χαιρετήσουμε αυτή τη δήλωση. Θα ήταν μια πολύ σημαντική δήλωση.
Η Ρωσία εμμένει αυστηρά και σκοπεύει να εμείνει περαιτέρω στη Συνθήκη για τη μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων καθώς επίσης και στο πολυμερές καθεστώς επιτήρησης της τεχνολογίας πυραύλων. Οι αρχές που διατυπώνονται σε αυτά τα έγγραφα έχουν καθολική ισχύ.
Σχετικά με αυτό θα επιθυμούσα να υπενθυμίσω ότι στη δεκαετία του '80 η ΕΣΣΔ και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν μια συμφωνία για την καταστροφή ολόκληρης σειράς μικρού και μεσαίου βεληνεκούς βλημάτων αλλά αυτές οι συμφωνίες δεν έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα.
Σήμερα πολλές άλλες χώρες έχουν αυτά τα βλήματα, συμπεριλαμβανομένης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κορέας, της Κορεατικής Δημοκρατίας, της Ινδίας, του Ιράν, του Πακιστάν και του Ισραήλ. Πολλές χώρες εργάζονται σε αυτά τα συστήματα και προγραμματίζουν να τα ενσωματώσουν ως τμήμα των οπλοστασίων τους. Και μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν αναλάβει την ευθύνη να μην δημιουργήσουν τέτοια συστήματα όπλων.
Είναι προφανές ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες πρέπει να σκεφτούμε για την εξασφάλιση της ασφάλειάς μας.
Συγχρόνως, είναι αδύνατο να εγκριθεί η αποσταθεροποιητική εμφάνιση νέων όπλων υψηλής τεχνολογίας. Περιττό να πούμε ότι αναφέρομαι σε μέτρα για να αποτραπεί ένας νέος τομέας ανταγωνισμού, ειδικά στο διάστημα. Οι πόλεμοι των άστρων δεν ανήκουν πλέον στη σφαίρα της φαντασίας - είναι μια πραγματικότητα. Στο μέσο της δεκαετίας του '80 οι Αμερικάνοι συνεργάτες μας ήταν ήδη ικανοί να αναχαιτίσουν το δορυφόρο τους.
Κατά την άποψη της Ρωσίας, η στρατιωτικοποίηση του διαστήματος θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τη διεθνή κοινότητα, και ν’ αποτελέσει είσοδο στην πυρηνική εποχή. Και έχουμε προχωρήσει περισσότερο από μία φορά σε πρωτοβουλίες με σκοπό ν’ αποτραπεί η χρήση όπλων στο διάστημα.
Σήμερα θα ήθελα να σας πω ότι έχουμε προετοιμάσει πρόγραμμα για μια συμφωνία αποτροπής στην ανάπτυξη οπλικών συστημάτων στο διάστημα. Και σύντομα θα σταλεί στους συνεργάτες μας ως επίσημη πρόταση. Ας εργαστούμε μαζί γι’ αυτό από κοινού.
Τα σχέδια για ανάπτυξη αντιπυραυλικών αμυντικών συστημάτων στην Ευρώπη δε βοηθούν αλλά αποσταθεροποιούν. Ποιος χρειάζεται το επόμενο βήμα, που σ’ αυτή την περίπτωση θα είναι -αναπόφευκτα- μια νέα κούρσα εξοπλισμών; Αμφιβάλλω βαθύτατα ότι οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι θα το ήθελαν αυτό.
Πύραυλοι με βεληνεκές πέντε έως οκτώ χιλιάδες χιλιόμετρα, περίπου, που αποτελούν πραγματική απειλή για την Ευρώπη δεν υπάρχουν σε οποιεσδήποτε από τις αποκαλούμενες χώρες-πρόβλημα. Δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξουν στο κοντινό μέλλον και ούτε καν προβλέπεται. Και οποιαδήποτε υποθετική εκτόξευση, για παράδειγμα, ενός βόρειο κορεατικού πυραύλου στο αμερικανικό έδαφος μέσω της δυτικής Ευρώπης έρχεται προφανώς σε αντίθεση με τους νόμους των βαλλιστικών βλημάτων. Θα ήταν, όπως λέμε στη Ρωσία, σα να τα λες στο δεξί αυτί για να φτάσουν στο αριστερό.
Και εδώ στη Γερμανία δεν μπορεί να βοηθήσει αλλά θυμίζει την αξιοθρήνητη Συνθήκη για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη.
Η Στοιχειθετημένη Συνθήκη για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη υπογράφηκε το 1999. Έλαβε υπόψη μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, δηλαδή τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Επτά χρόνια έχουν περάσει από τότε και μόνο τέσσερα κράτη έχουν επικυρώσει το εν λόγω έγγραφο, μεταξύ των οποίων η Ρωσική Ομοσπονδία.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ ανοιχτά δήλωσαν ότι δεν θα επικυρώσουν αυτήν την συνθήκη, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για τους περιορισμούς στις πλευρικές ζώνες (στην ανάπτυξη ορισμένων ένοπλων δυνάμεων στις πλευρικές ζώνες -flank zones*), μέχρι ν’ αποσύρει η Ρωσία τις στρατιωτικές της βάσεις από τη Γεωργία και τη Μολδαβία. Ο στρατός μας αποχωρεί από τη Γεωργία, ακόμη και σύμφωνα με ένα επιταχυνόμενο πρόγραμμα. Επιλύσαμε, όπως καθένας ξέρει, τα προβλήματα που είχαμε με τους συναδέλφους μας της Γεωργίας,. Υπάρχουν ακόμα 1.500 άνδρες στη Μολδαβία με καθήκοντα ειρηνευτικής δύναμης και για να προστατεύουν τις αποθήκες υλικού και πυρομαχικών που έμειναν εκεί από τους σοβιετικούς χρόνους. Συζητάμε συνεχώς αυτό το ζήτημα με τον κ. Solana και ξέρει τη θέση μας. Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε περαιτέρω στην ίδια κατεύθυνση.
Αλλά τι συμβαίνει την ίδια στιγμή; Με τις αποκαλούμενες ευέλικτες αμερικανικές βάσεις πρώτης γραμμής, με πάνω από πέντε χιλιάδες άνδρες η κάθε μια. Το ΝΑΤΟ έχει βάλει τις δυνάμεις πρώτης γραμμής στα σύνορά μας, ενώ εμείς συνεχίζουμε να εκπληρώνουμε αυστηρά τις υποχρεώσεις της συνθήκης και δεν αντιδράμε σε αυτές τις ενέργειες καθόλου.
Είναι νομίζω προφανές ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με τον εκσυγχρονισμό της ίδιας της Συμμαχίας ούτε με την εξασφάλιση της ασφάλειας στην Ευρώπη. Αντίθετα, αντιπροσωπεύει μια σοβαρή πρόκληση που μειώνει το επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Και έχουμε το δικαίωμα να ρωτήσουμε: ενάντια σε ποιους γίνεται αυτή η επέκταση; Και τι συνέβη με τις διαβεβαιώσεις που μας έδιναν οι δυτικοί συνεργάτες μας μετά τη διάλυση του Σύμφωνου της Βαρσοβίας; Πού είναι εκείνες οι δηλώσεις σήμερα; Ούτε καν τις θυμόνται. Αλλά ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω σε αυτό το ακροατήριο τι ειπώθηκε τότε. Θα επιθυμούσα να αναφέρω την ομιλία του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ ο κ. Woerner στις Βρυξέλλες στις 17 Μαΐου 1990. Είπε τότε ότι: «το γεγονός ότι είμαστε έτοιμοι να μην τοποθετήσουμε στρατό του ΝΑΤΟ έξω από το γερμανικό έδαφος δίνει στη Σοβιετική Ένωση μια σταθερή εγγύηση ασφάλειας». Πού είναι αυτές οι εγγυήσεις;
Οι πέτρες και τα τσιμεντένια φράγματα του τείχους του Βερολίνου έχουν διανεμηθεί από καιρό ως αναμνηστικά. Αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι η πτώση του τείχους του Βερολίνου έγινε δυνατή χάρη με μια ιστορική επιλογή – επιλογή που έγινε επίσης απ’ το λαό μας, το λαό της Ρωσίας - μια επιλογή υπέρ της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ειλικρίνειας και μιας τίμιας συνεργασίας με όλα τα μέλη της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας.
Και τώρα προσπαθούν να επιβάλουν νέες διαχωριστικές γραμμές και τείχος σε μας - αυτά τα τείχη μπορεί να είναι εικονικά αλλά εντούτοις μας διαιρούν, κάποιοι κόβουν στη μέση την ήπειρο μας. Και είναι δυνατό, άλλη μια φορά, να χρειαστούν πολλά χρόνια και δεκαετίες, μερικές γενεές πολιτικών, για να διαμελίσουμε και να γκρεμίσουμε αυτά τα νέα τείχη;
Αγαπητές κυρίες και κύριοι!
Είμαστε κατηγορηματικά υπέρ της ενίσχυσης του καθεστώτος της μη διάδοσης. Οι παρούσες διεθνείς νομικές αρχές μας επιτρέπουν ν’ αναπτύξουμε τις τεχνολογίες κατασκευής πυρηνικών καυσίμων για ειρηνικούς σκοπούς. Και πολλές χώρες δικαιολογημένα θέλουν να δημιουργήσουν την πυρηνική τους ενέργειά σα βάση για την ενεργειακή ανεξαρτησία τους. Αλλά επίσης καταλαβαίνουμε ότι αυτές οι τεχνολογίες μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθούν στα πυρηνικά όπλα.
Αυτό δημιουργεί σοβαρές διεθνείς εντάσεις. Η κατάσταση γύρω απ’ το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποτελεί σαφές παράδειγμα. Και εάν η διεθνής κοινότητα δεν βρει μια λογική λύση για την επίλυση αυτής της σύγκρουσης συμφερόντων, ο κόσμος θα συνεχίσει να υφίσταται παρόμοιες αποσταθεροποιητικές κρίσεις επειδή υπάρχουν περισσότερες χώρες στα πρόθυρα και όχι απλά το Ιράν. Και όλοι το γνωρίζουμε αυτό. Θα αγωνιστούμε ασταμάτητα ενάντια στην απειλή πολλαπλασιασμού των όπλων μαζικής καταστροφής.
Πέρυσι η Ρωσία πήρε την πρωτοβουλία να ιδρύσει διεθνή κέντρα για τον εμπλουτισμό ουράνιου. Είμαστε ανοικτοί στη δυνατότητα να δημιουργηθούν τέτοια κέντρα όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και σε άλλες χώρες, όπου υπάρχει νόμιμη βάση για αστική πυρηνική ενέργεια. Οι χώρες που θέλουν να αναπτύξουν την πυρηνική τους ενέργειά θα μπορούσαν εγγυημένα να λάβουν τα καύσιμα μέσω της άμεσης συμμετοχής τους σ’ αυτά τα κέντρα. Και αυτά τα κέντρα, φυσικά, θα λειτουργούν κάτω από την στενή επίβλεψη της IAEA (Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας).
Οι πρόσφατες πρωτοβουλίες που πείρε ο αμερικάνος Πρόεδρος Τζωρτζ Μπους είναι σε συμφωνία με τις ρωσικές προτάσεις. Θεωρώ ότι η Ρωσία και οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται εξίσου και αντικειμενικά για την ενίσχυση του καθεστώτος μη διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής και αντιπαράταξης τους. Είναι ακριβώς οι χώρες μας, με την εξέχουσα πυρηνική και πυραυλική ικανότητα τους, που πρέπει να ενεργήσουν ως ηγέτες στην θέσπιση νέων, αυστηρότερων μέτρων μη διάδοσης. Η Ρωσία είναι έτοιμη γι’ αυτό. Συμμετέχουμε σε διαβουλεύσεις με τους Αμερικάνους φίλους μας.
Γενικά, πρέπει να μιλήσουμε για την καθιέρωση ενός ολόκληρου συστήματος πολιτικών και οικονομικών κινήτρων που θα είχαν σαν αποτέλεσμα να μην είναι προς το συμφέρον των κρατών ν’ αναπτύξουν δικές τους ικανότητές στον τομέα παραγωγής πυρηνικών καυσίμων, ενώ θα είχαν την δυνατότητα ν’ αναπτύξουν την δική τους πυρηνική ενέργεια και να ενισχύσουν τις ενεργειακές τους ικανότητες.
Σχετικά με αυτό θα μιλήσω για τη διεθνή ενεργειακή συνεργασία λεπτομερέστερα. Η κυρία Ομοσπονδιακή Καγκελάριος μίλησε επίσης εν συντομία γι’ αυτό - αναφέρθηκε ακροθιγώς στο θέμα. Στον τομέα της ενέργειας η Ρωσία σκοπεύει να δημιουργήσει ενιαίες αρχές αγοράς και διαφανείς όρους για όλους. Είναι προφανές ότι οι τιμές ενέργειας πρέπει να καθοριστούν από την αγορά αντί να αποτελέσουν αντικείμενο πολιτικής κερδοσκοπίας, οικονομικής πίεσης ή εκβιασμού.
Είμαστε ανοικτοί στη συνεργασία. Οι ξένες επιχειρήσεις συμμετέχουν σε όλα τα σημαντικά ενεργειακά μας προγράμματά. Σύμφωνα με ανεξάρτητες εκτιμήσεις, μέχρι και 26 τοις εκατό των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας - και παρακαλώ σκεφτείτε αυτό το νούμερο - μέχρι και 26 τοις εκατό των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας γίνονται από το ξένο κεφάλαιο. Δοκιμάστε, προσπαθήστε, να βρείτε ένα ανάλογο παράδειγμα όπου ρωσική επιχείρηση συμμετέχει σε παρόμοια έκταση σε βασικούς οικονομικούς τομείς σε δυτικές χώρες. Τέτοια παραδείγματα δεν υπάρχουν! Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο παράδειγμα.
Θα υπενθύμιζα επίσης την αναλογία των ξένων επενδύσεων στη Ρωσία και εκείνες της Ρωσίας στο εξωτερικό. Η αναλογία είναι περίπου δεκαπέντε προς ένα. Και εδώ έχετε ένα εύγλωττο παράδειγμα του ανοίγματος και της σταθερότητας της ρωσικής οικονομίας.
Η οικονομική ασφάλεια είναι ο τομέας στον οποίο όλοι πρέπει να επιμείνουν σε ομοιόμορφες αρχές. Είμαστε έτοιμοι να ανταγωνιστούμε δίκαια.
Γι’ αυτό ακριβώς όλο και περισσότερες ευκαιρίες εμφανίζονται στη ρωσική οικονομία. Οι εμπειρογνώμονες και οι δυτικοί συνεργάτες μας αξιολογούν αντικειμενικά αυτές τις αλλαγές. Υπ’ αυτήν τη μορφή, η αντικειμενική πιστωτική εκτίμηση του ΟΟΣΑ για τη Ρωσία είναι βελτιωμένη και Ρωσία πέρασε από την τέταρτη στην τρίτη ομάδα. Και σήμερα στο Μόναχο θα επιθυμούσα να χρησιμοποιήσω την ευκαιρία για να ευχαριστήσω τους Γερμανούς συναδέλφους μας για τη βοήθειά τους στην ανωτέρω απόφαση.
Παρακάτω. Όπως ξέρετε, η διαδικασία ένταξης της Ρωσίας στον ΠΟΕ έχει φθάσει στα τελικά στάδιά της. Θα επισημάνω ότι κατά τη διάρκεια μακροχρόνιων, δύσκολων διαπραγματεύσεων ακούσαμε λόγια όπως ελευθερία του λόγου, ελευθερία των συναλλαγών, και ίσων ευκαιριών, περισσότερο από μία φορά αλλά, για κάποιους λόγους, αποκλειστικά σε σχέση μόνο με τη ρωσική αγορά.
Και εδώ υπάρχει ακόμα ένα πιο σημαντικό θέμα που έχει άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια ασφάλεια. Σήμερα πολλοί μιλούν για τον αγώνα ενάντια στην φτώχεια. Τι συμβαίνει πραγματικά σε αυτό το πεδίο; Απ’ τη μια μεριά διατίθενται οικονομικοί πόροι για προγράμματα βοήθειας στις φτωχότερες χώρες του κόσμου - και κατά περιόδους ουσιαστικοί οικονομικοί πόροι. Αλλά για να μιλήσουμε τίμια - και πολλοί εδώ επίσης το ξέρουν αυτό – η βοήθεια συνδέεται με την ανάπτυξη επιχειρήσεων σ’ αυτές τις ίδιες τις χορηγούς χώρες. Και απ’ την άλλη, ταυτόχρονα, οι αναπτυγμένες χώρες διατηρούν τις γεωργικές επιχορηγήσεις τους και εμποδίζουν την πρόσβαση κάποιων χωρών σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας.
Ας πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους – με το ένα χέρι διανέμεται η φιλανθρωπική βοήθεια και με το άλλο όχι μόνο συντηρείται η οικονομική καθυστέρηση αλλά και χάρη σ’ αυτή συγκεντρώνονται τα κέρδη. Η αυξανόμενη κοινωνική ένταση στις εξαθλιωμένες περιοχές οδηγεί αναπόφευκτα στην αύξηση της ριζοσπαστισμού, του εξτρεμισμού, τροφοδοτείται η τρομοκρατία και οι τοπικές συγκρούσεις. Και εάν όλα αυτά συμβαίνουν, μπορούμε να πούμε, ότι σε μια περιοχή όπως η Μέση Ανατολή όπου υπάρχει όλο και περισσότερο η αίσθηση ότι ο κόσμος είναι πολύ άδικος, προκύπτει μοιραία ο κίνδυνος της παγκόσμιας αποσταθεροποίησης.
Είναι προφανές ότι οι ηγετικές χώρες του κόσμου πρέπει να δουν αυτήν την απειλή. Και ότι πρέπει επομένως να οικοδομήσουν ένα δημοκρατικότερο, δικαιότερο σύστημα διεθνών οικονομικών σχέσεων, ένα σύστημα που θα έδινε στον καθένα την δυνατότητα ν’ αναπτυχθεί.
Αγαπητές κυρίες και κύριοι, απευθυνόμενος στη Διάσκεψη για την Πολιτική Ασφάλειας, δεν είναι δυνατό να μην αναφερθώ στις δραστηριότητες του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Όπως είναι γνωστό, αυτός ο οργανισμός δημιουργήθηκε για να εξετάσει όλες - θα το υπογραμμίσω αυτό - όλες τις πτυχές της ασφάλειας: στρατιωτικές, πολιτικές, οικονομικές, ανθρωπιστικές και, ειδικά, τις σχέσεις μεταξύ αυτών των πλευρών.
Τι βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα; Βλέπουμε ότι αυτή η ισορροπία σαφώς καταστρέφεται. Κάποιοι προσπαθούν να μεταβάλουν τον ΟΑΣΕ σε ένα χυδαίο όργανο με στόχο την προώθηση των συμφερόντων της εξωτερικής πολιτικής του ενός ή μιας ομάδας χωρών. Και αυτός ο στόχος ολοκληρώνεται επίσης μέσω των γραφειοκρατικών μηχανισμών του ΟΑΣΕ οι οποίοι ουδόλως συνδέονται με τα κράτη που τον ίδρυσαν. Οι διαδικασίες λήψης των αποφάσεων και η συμμετοχή των αποκαλούμενων μη κυβερνητικών οργανώσεων είναι κομμένες-ραμμένες γι’ αυτόν το σκοπό. Αυτές οι οργανώσεις είναι τυπικά ανεξάρτητες αλλά χρηματοδοτούνται σκόπιμα για να τελούν υπό έλεγχο.
Σύμφωνα με τα ιδρυτικά ντοκουμέντα, ο ΟΑΣΕ στον ανθρωπιστικό τομέα έχει ως αποστολή να παρακολουθεί αν τηρούνται οι διεθνείς κανόνες προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, κατόπιν αιτήματος πολιτών των χωρών. Αυτό είναι ένα σημαντικό καθήκον. Και το υποστηρίζουμε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει δικαίωμα παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών, και ειδικά την επιβολή ενός καθεστώτος που καθορίζει με τι τρόπο αυτά τα κράτη πρέπει να ζήσουν και ν’ αναπτυχθούν.
Είναι προφανές ότι τέτοια παρέμβαση δεν προωθεί καθόλου την ανάπτυξη δημοκρατικών κρατών. Αντίθετα, τα καθιστά εξαρτώμενα και, κατά συνέπεια, πολιτικά και οικονομικά ασταθή.
Αναμένουμε να καθοδηγείται ο ΟΑΣΕ από τους αρχικούς του στόχους και να οικοδομεί σχέσεις με τα κυρίαρχα κράτη θεμελιωμένες στο σεβασμό, την εμπιστοσύνη και τη διαφάνεια.
Αγαπητές κυρίες και κύριοι!
Συμπερασματικά θα επιθυμούσα να σημειώσω τα ακόλουθα. Εμείς πολύ συχνά - και προσωπικά, εγώ πολύ συχνά - ακούμε τις εκκλήσεις από τους συνεργάτες μας, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαίων συνεργατών μας, για να διαδραματίσει η Ρωσία έναν όλο και περισσότερο ενεργό ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Σχετικά με αυτό θα επέτρεπα στον εαυτό μου να κάνει μια μικρή παρατήρηση. Δεν είναι απαραίτητο να μας εξωθήσει κάποιος για να το κάνουμε αυτό. Η Ρωσία είναι μία χώρα με ιστορία που εκτείνεται περισσότερο από χίλια χρόνια και πρακτικά έχει πάντα χρησιμοποιήσει το προνόμιο να ασκεί μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική.
Δεν πρόκειται να αλλάξουμε αυτήν την παράδοση τώρα. Συγχρόνως, γνωρίζουμε καλά ότι ο κόσμος έχει αλλάξει και έχουμε μια ρεαλιστική αίσθηση των ευκαιριών και των δυνατοτήτων μας. Και φυσικά θα επιθυμούσαμε σχέση αλληλεπίδρασης με τους υπεύθυνους και ανεξάρτητους συνεργάτες μας με τους οποίους θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε στην δημιουργία μιας δίκαιης και δημοκρατικής παγκόσμιας τάξης που θα εξασφάλιζε την ασφάλεια και την ευημερία όχι μόνο για λίγους εκλεκτούς, αλλά για όλους.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας
______________
* flank zones – Ζώνες στρατηγικής σημασίας, στις οποίες συμφωνήθηκε να μειωθούν οι συμβατικές ένοπλες δυνάμεις, όπως προέβλεπε η σχετική Συνθήκη για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη που υπογράφηκε το 1999.
